طی یادداشتی مطرح شد؛
امر به معروف مردم پایه و یک تحلیل فرهنگی _جامعه شناختی
به گزارش خاتون یار، پژوهشگر علوم اجتماعی طی یادداشتی به مبحث امر به معروف مردم پایه و تحلیل فرهنگی _جامعه شناختی این مسئله پرداخت.
به گزارش خاتون یار به نقل از مهر، علیرضا محمدلو، پژوهشگر علوم اجتماعی و مدرس رسانه طی یادداشتی با عنوان امر به معروف مردم پایه و یک تحلیل فرهنگی _جامعه شناختی به مبحث نقش مردم در امر به معروف پرداخت که جزئیات این یادداشت به شرح زیر است. فرض بر اینست که از هیجان فاصله بگیریم و پیرامون پدیده های اجتماعی و فرهنگی، منطقی صحبت نماییم. اخیراً عده ای از بانوان به صورت خودجوش در متروی تئاتر شهر تهران مبادرت به انجام فریضه امر به معروف کرده اند که برخی را متعجب ساخته است. میزان برانگیختگی عده ای تا حدی بوده که فراموششان شده این فریضه پشتوانه جدی و رسمی داشته و به صراحت در اصل هشتم قانون اساسی آمده است که در جمهوری اسلامی ایران دعوت به خیر، امربه معروف و نهی از منکر وظیفه ای است همگانی و متقابل برعهده مردم نسبت به یکدیگر، دولت نسبت به مردم و مردم نسبت به دولت. از طرفی با فرض موجودیت جامعه دینی هم نمی توان این اصل و گزاره را نادیده گرفت که علاوه بر روایات مختلف دراین زمینه، خداوند متعال در بیان صفت های ممتاز مؤمنان در قرآن می فرماید: «و المؤمنون و المؤمنات بعضهم اولیا بعض یامرون بالمعروف و ینهون عن المنکر و یقیمون الصلاة و یؤتون الزکاة و یطیعون الله و رسوله؛ مردان و زنان با ایمان ولی و یار و یاور یکدیگرند، امر به معروف و نهی ازمنکر می کنند، نماز را برپا می دارند و زکات را می پردازند و خدا و رسولش را اطاعت می کنند. بهرحال پیش فرض و عقبه رفتارهای اجتماعی ما یا باید عقبه شرعی داشته باشد یا قانونی که کنشگری این بانوان محترم در باب تذکر محترمانه پیرامون مسئله حجاب (حدود ۲۰۰ هزار تذکر لسانی بدون مشاجره تابحال ثبت شده)، از هر دو پشتوانه قوی برخوردار بوده و لازم است که سیستم هم حمایت لازم را برای تحقق بهتر و باکیفیت تر به عمل آورد. اخیراً در یادداشتی تلاش شده با یک دوقطبی سازی نخ نما، تذکر دادن به مسئله ترافیک و آب گرفتگی و چالش های شهری را در تقابل با این ماجرا قرار داده تا با این تکینیک، اولویت و منزلت این فریضه را به چالش بکشند که ضمن همراهی با محتوا و نه جهت مدعا باید اظهار داشت: در قالب مفهومی دین و در همان بند هشتم قانون اساسی که اشاره هم شد، تذکر به مسئولین جمهور اسلامی یک وظیفه مسلمانی و شرعی مثل سایر احکام دینی است و نه فقط یک حق شهروندی. در ادبیات امیرالمومنین علی ضد السلام، مردم بایستی بدون لکنت بتوانند از حاکمان جامعه، حق خویش را مطالبه کنند و فراتر از آن نسبت به اصلاح مسائل شهری و حکومتی تذکر بدهند و نظارت لازم را اعمال کنند که نه تنها مذموم نیست که حق حاکم بر گرده مردم، چنین روایت شده است. یا اشاره شده که اتفاق های پارسال، نتیجه همین مبحث امر و نهی شرعی بوده که باید اظهار داشت: متأسفانه سورنا را از سر گشادش می زنید. امل تنش و بی انضباطی و امنیتی شدن ماجرا در سال قبل (علاوه بر دست های آلوده معاندین و ۹ سفارتخانه دخیل در ماجرا) از جهت فرهنگی، به سبب تخطئه و تخریب و همینطور فراموشی و غفلت از این فریضه در فرایندها و برنامه ریزی های کلان فرهنگی و اجتماعی کشور در سالیان گذشته از دهه هشتاد تا به هم اکنون بوده است. امر به معروف و نهی از منکر در مانیفست دین، ماهیت مردمی_قانونی دارد و سطح افقی و عمودی روشنی در شریعت برایش تعریف شده است و تذکر لسانی محترمانه و بدون تنش و از سر دلسوزی و تعهد جمعی امری معقول و مشروع است و نتایج احتمالی و حداقلی هم بایستی با حمایت قانون و توجیه شناختی شهروندان مدیریت شود. اگر بخواهیم از حیث جامعه شناختی هم به مسئله ورود نماییم باید اظهار داشت که در اندیشه اجتماعی با دو ژانر از ثبات و انسجام مواجه هستیم. انسجام سیستمی(System Integration) و انسجام اجتماعی(Social Integration). نظم و ثباتی که عمودی و قانونی و از بالا به پایین اعمال می شود و در تمام دنیا رایج بوده و هوش مصنوعی و فناوری های دیجیتال برایش تدارک دیده شده است و همینطور نظم و ثباتی که مردم پایه بوده و به صورت ارگانیکی و عرضی رقم می خورد. این مدل دوم برای کشورهایی است که ایدئولوژی و نقشه راه در این خصوص داشته و مردم جامعه هم حدی از بالندگی، حس مسئولیت و تعهد در برابر دیگران را در فطرت و DNAاجتماعی شأن دارا باشند که جامعه ایرانی دراین زمینه قدمتی دیرینه دارد. جهان امروز البته در ادبیات اولریش بک، به آستانه جامعه خطر رسیده و یک فردیت فراگیر و رادیکال را تجربه می کند و لیبرالیسم و اباحه گری در امتداد پروژه جهانی سازی، یکدست سازی، کوتوله شدن و اتمیزه کردن انسان را در اوج تفرد و تنهایی(Individualism) در پیش گرفته است که فهم نظارت اجتماعی و راهبری و "انسجام مردم پایه" برایش سخت و محال می نماید. در واقع اندیشه غرب برای رسیدن به قله توسعه، در تقابل عامل و ساختار به حدی جانب دومی را گرفته که به دیابت ساختار مبتلا شده و مرگ سوژه را به تعبیر میشل فوکو رقم زده است و سخن گفتن از مسئولیت مردم در برابر همدیگر برای چارچوب فکری غرب زده یک سم و خودکشی شمرده می شود. از زوایه نگاه نظریات فرهنگی هم اگر بنگریم، بی خاصیت شدن و بی تفاوتی انسان ها نسبت به همدیگر، غرق شدن افراد در خویشتن خویش، عریض و طویل شدن ساختارها و قانونی انگاشتن همه چیز و سبقت گرفتن نهادها از انسان ها به حدی که هیچکس از بغل دستی خود هم اطلاعی نداشته و افق دید آدم ها فقط ذهنیت انباشته شخصی شأن باشد هم یک پیامد خطرناک دیگری را در زیست جهان غرب محقق کرده که زیمل آنرا تراژدی فرهنگ می نامد. در واقع فرهنگ ذهنی همان معانی و معنویت و ذهنیت ها و باورهایی است که ما داریم و هرگاه امتداد عینی و تجلی بیرونی پیدا کرده و تبدیل به محصول یا نهاد اجتماعی می شود، عنوان فرهنگ عینی به خود می گیرد. فاصله گرفتن انسان از این مکانیسم و محصولات و نهادهایی که به دست خودش رقم خورده و بی اعتنایی نسبت به کشتی روی اقیانوسی که خودش هم سوار بر آن درحال حرکت به جلوست، جز یک تراژدی و از خودبیگانگی را به دنبال نخواهد داشت. از حیث تئوریک نیز، در خود بودن انسان و شخصی شدن تمام ساحت ها زندگی اجتماعی و انفصال از نظارت و تذکر سایر اعضای جامعه، نشانه توسعه فردی نیست که در سکوت فرو رفتن و به خاموشی وا داشتن دیگران در برابر فردیت خود، یک گام به عقب برای توسعه فردی در سپهر اجتماعی است. در واقع دیگران را بایکوت و کوچک می نماییم تا میل خویش را حداکثری به نمایش بگذاریم که این طرز فکر با استانداردهای هر جامعه به تناسب قوانینش متعارض است. در آخر این که سرشت و سرنوشت انسان ها در جامعه به هم گره خورده و نمی شود تحت لوای فردگرایی و دیدگاه های شخصی، قانون و مسئولیت اجتماعی و تعهد جمعی را به عنوان رکن اصیل راهبری جامعه، به فراموشی سپرد. بایستی از تجربه سیاه برخی کشورها در زمینه رهاشدگی فرهنگ و شخصی شدن زندگی جمعی و اتمیزه شدن جامعه درس گرفت.
منبع: khatoonyar.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب